1933

In zijn nieuwjaarsrede doet burgemeester Horninge een ernstig beroep op de gemeenteraad de persoonlijke veten terzijde te leggen en thans samen te werken in het belang van de gemeente. Hoewel de visserij het afgelopen jaar niet zo gunstig was verwacht hij van de uitbreiding van de vloot grotere welvaart.

Ook dit jaar staat de bestrijding van de werkloosheid weer centraal. Aan de werkloze Noordzeevissers wordt steun verleend tot uiterlijk 1 april of zoveel eerder het garnalenvissersbedrijf weer op gang zal zijn. De ongeorganiseerden krijgen wekelijks ƒ 3,- (+ ƒ 0,50 per gezinslid) en de georganiseerden ƒ 6,50 (+ ƒ 0,50 per gezinslid).
Verscheidene werken worden in het kader van de werkverschaffing uitgevoerd. De gemeenteraad, hoewel in het geheel niet tevreden over de Heidemij., besluit voorlopig maar met deze maatschappij door te gaan. Vooral ook omdat het toezicht door de Heidemij. een subsidievoorwaarde van het ministerie is.

Een verzoek van de kiesverenigingen van de ARP en de SGP om door wijziging van de Politieverordening de herbergen op zondag te sluiten wordt afgewezen (met 4 tegen 3 stemmen).
Aan scheepswerf H.M. Mak te Middelburg wordt opdracht gegeven voor de bouw van een nieuwe veerboot voor de veerdienst over het Arnekanaal voor ƒ 400; de oude boot is geheel versleten. Later wordt de oude, inmiddels gezonken veerboot gelicht en publiek verkocht voor ƒ 3.
De heer J.H.W. Knolle uit Hansweert krijgt een stukje grond aan het Schorretje in erfpacht voor de stichting van een werkplaats voor de reparatie van scheepsmotoren.
De zorg voor de reinigingsdienst (het ophalen van vuilnis, beer, garnalenafval en dergelijke) gaat over van de weduwe Den Hollander op haar schoonzoon J. Maljers.
De verwachting wordt uitgesproken dat de gemeente nu spoedig aangesloten kan worden op het waterleidingnet. De gemeenteraad verwijt het college op dit punt een weinig actief beleid. De voormalige weide op de noord-oostwal wordt eerst bestemd voor speelterrein voor de jeugd. Vanwege de baldadigheid wordt dit terrein later beschikbaar gesteld voor de jeugdige voetballers. Het Schorretje langs het kanaal wordt nu speelwei.
De gemeente-bouwmeester krijgt opdracht een plan te maken voor de uitbreiding van de vishal aan het Stationsplein.
De gemeenteveldwachter N. Kievit vraagt per 1 oktober ontslag. Tijdens de vacature neemt rijksveldwachter M. van Schaik waar; hij krijgt hiervoor een gratificatie van ƒ 50. Tot opvolger van Kievit wordt benoemd de 29-jarige P. Detiger.
A.H. de Kam bedankt als conciërge van het gemeentehuis. De 28-jarige P. Ventevogel volgt hem op.

Burgemeester Horninge deelt de gemeenteraad mee dat uit een oude kadastrale kaart blijkt dat vóór het leggen van de spoorbaan op dezelfde plaats een straat heeft gelegen die de naam ‘Appelstraat” droeg. Op zijn voorstel wordt besloten de verlengde Nieuwstraat nu ook zo te noemen.
In april worden vier nieuwe woningen aan de Appelstraat in gebruik genomen. In december staat het 10e huis in deze straat al onder de kap.
In volgende jaren wordt hier verder gebouwd tot aan de noorderwal in de nabijheid waar vroeger de Veersche Poort stond. Bij nader inzien wordt besloten de sloot langs de Appelstraat niet te rioleren en te dempen. De rioolbuizen zullen nu naast de sloot gelegd worden. Lozing kan plaatsvinden door de duiker in de Veerse dijk.

De Arnemuidse vissersvloot telt dit jaar 40 schuiten, alle voorzien van een motor. Die van Vlissingen heeft 29 en die van Veere 12 schuiten. Van de Vlissingse vloot varen er nog 2 onder zeil, terwijl er nog 9 roeiboten voor de visvangst zijn. In de vloot doet zich dit jaar maar één wijziging voor: schipper K. van de Ketterij doet zijn ARM 19 over naar Veere.

Voor sommige vissers is de nieuw geplaatste motor een lijdensweg. Robbert van Belzen vertelt in 1950 in Het Vrije Volk het volgende:

Op de zeilen was zo slecht nog niet. Je voer als er wind was, je vaartuig trilde tenminste niet uit mekaar en je had geen hypotheek! Een motor kostte geld - vóór de oorlog al drie- of vierduizend gulden en hij was meestal eerder versleten dan afbetaald. Met de motor zijn de schulden gekomen. Een motor gebruikt olie en dat kost geld.
In 1939 stond de ARM 3 voor 75 gulden op het boekje bij de olieboer hier op Arnemuiden. Ja, verschuldigd: de somma van vijfenzeventig gulden wegens geleverde ruwe olie. En weet je wat er met de ARM 3 gebeurde? Openbaar verkocht! Want schulden zijn schulden en daar stond de schipper met z'n drie zonen. Vier gezinnen in één keer in de armoe door die motor. Ze zijn weer gaan varen bij familie. Niet als eigen schipper, nee, glad van tevoren af aan als knecht.

Een ander gevolg van het plaatsen van een motor is dat de schuit ingrijpend aangepast moet worden. De zware motor laat de schuitjes nog dieper in het water wegzakken. Daarom worden de schuiten ’opgeboeid’, de boorden worden omhoog gebracht. Op foto’s van de vissersvloot in de dertiger jaren is te zien op welke wijze de ranke hoogaarzen ontsierd zijn door het opboeien. Het achteronder wordt machinekamer voor de 30 pk gloeikop.

De inkomsten voor de visserij zijn dit jaar nog minder dan in 1932. Voor de garnalenvisserij is het een slecht jaar vanwege de lage prijs, terwijl de vangsten niet hoog zijn. Is de vangst groot, dan daalt gelijk de marktprijs. Niettemin zijn de vangsten voldoende om aan de vraag vanuit Engeland te kunnen voldoen. Dit jaar zit er wel schardijn voor de kust, doch ze is onverkoopbaar vanwege de kwaliteit.
De vissers ondervinden dit jaar ook veel nadeel van de concurrentie tussen de garnalenpellerijen, van wie ze lage prijzen ontvangen en bovendien op dagtaak gesteld worden.

In december is het streng winterweer. Raadslid Crucq stelt zelfs voor pogingen te ondernemen om het ijs in het kanaal te breken ten behoeve van het uitvaren van de vissers.
In deze periode verzoeken de vissers de gemeenteraad om een steunregeling in verband met de slechte verdiensten. De gemeenteraad is bereid mee te werken aan het verkrijgen van de nodige regeringssteun voor hun bedrijven. De regering ziet zich dit jaar dan ook genoodzaakt voor het eerst sinds 1857 in te grijpen in de slechte opbrengsten in de visserij. In het kader van de Landbouwcrisiswet wordt de Nederlandse Visserijcentrale opgericht. Helaas blijkt deze weinig effectief te zijn. De belangrijkste maatregel is aanvoerbeperking waardoor veel vissers in de bijstand komen of regeringstoeslagen op hun vangsten moeten zien te krijgen.

De jaren 1933, 1934 en 1936 zijn de ergste en de meest armoedige. In het boek ’Vissers verhalen’ is te lezen, dat de kinderen ’s avonds soms zonder eten naar bed moesten. Aan het eind van de week werd soms slechts 3 gulden thuisgebracht. Bij het Armbestuur kon men dan bonnetjes halen waarop de vrouw bij de bakker brood kon krijgen en reuzel of spek bij de slager.
In deze tijd komt het voor dat de vissers van Arnemuiden en Breskens in staking gaan. Er komen in deze tijd opkopers uit België om de garnalen. Pas de volgende zaterdag weet men dan wat de opbrengst is. Meestal valt het tegen, want de opkopers kunnen geven wat ze willen. Hiertegen komen de vissers in opstand en eisen meer. Als ze dreigen met vissen te stoppen komen de opkopers over de brug en geven ook meer.

In de kerkenraadsnotulen van de Hervormde Kerk zijn over 1933 geen bijzonderheden te lezen. Wel worden dit jaar beroepen uitgebracht op de kandidaten Vollebregt en Van de Pol. Dit jaar bedankt de in het ambt vergrijsde ouderling Robbert Schroevers na een 30-jarige bewogen ambtsperiode (in 1903 werd hij ouderling en in 1909 scriba). In zijn plaats wordt tot ouderling gekozen (diaken) Joost van Belzen Janzn. Als nieuwe diaken wordt gekozen C. van de Ketterij. Tijdens dit jaar van grote armoede bedragen de diaconale inkomsten ƒ 3.784,17; de uitgaven zijn ƒ2.787,40, zodat het batig saldo ƒ 996,77 is.

1932

In zijn nieuwjaarsrede tijdens de eerste bijeenkomst van de gemeenteraad dit jaar geeft burgemeester Horninge een samenvatting van de belangrijkste gebeurtenissen in 1931.
Door de algemeen heersende tijdsomstandigheden (de crisisjaren) was het een benauwde tijd. De visserij had niet te klagen. Met de landbouw daarentegen ging het minder goed. De werkloosheid kon door voldoende werkverschaffende maatregelen bestreden worden. De in november 1931 opgerichte inrichting voor conservering van  garnalen aan de Molenstraat bracht in tal van gezinnen een aardige nevenverdienste met garnalenpellen. Het inwonertal steeg tot 2321 zielen.

Ondanks ‘de crisis’ zijn er dit jaar tal van verbeteringen zoals de woningbouw, de gunstiger resultaten in de visserij, de betere inkomsten en dergelijke. Aan de hand van de raadsnotulen en de aantekeningen van de tijdgenoten Adriaan Joosse en Abraham Buijs wordt hiervan een overzicht gegeven. Het is opmerkelijk dat beiden over de jaren 1930, 1931 en 1932 een vrij optimistisch beeld schetsen. Na de oorlogsjaren, dus in 13 jaar tijd, zijn niet minder dan 110 nieuwe woningen gebouwd. Er zijn thans (zonder Kleverskerke mee te rekenen) 467 huizen bewoond. De verbetering van de volkshuisvesting heeft ongetwijfeld grote invloed op de algemene gezondheidstoestand van de Arnemuidse bevolking, voornamelijk op die van de kinderen. Dit is ook af te leiden uit het volgende overzicht:

Jaar:  Aantal inwoners:  Geboren:  Overleden:  Waarvan onder 1 jaar:

1830        1238                74             52                       27

1840        1369                61             41                       23   

1850        1324                73             51                       31

1860        1540                87             54                       29

1870        1675                92             81                       57

1880        1787                75             59                       40

1890        2019                97             50                       31

1900        2138                90             58                       33

1910        2129                84             56                       16

1920        2193                78             32                       11

1925        2195                70             15                        1

1926        2227                60             17                        7

1927        2252                55             21                        5

1928        2243                63             25                        7

1929        2258                60             19                        4

1930        2254                65             22                        3        

Al zijn er veel nieuwe woningen gebouwd, nog steeds is er woningnood. Het is moeilijk voor iemand die zich in Arnemuiden wil vestigen of voor jong gehuwden geschikte woonruimte te vinden. Jonggehuwden moeten zich meestal eerst een tijd behelpen met een klein achterkamertje of bij de ouders inwonen. En al is de situatie aanmerkelijk verbeterd, toch worden van de 467 bewoonde huizen er in 1932 niet minder dan 66 door 2 of meer gezinnen bewoond, waaronder soms grote gezinnen slechts één kamer tot hun beschikking hebben en een stukje zolder voor slaapplaats voor de grote kinderen.

In september wordt een begin gemaakt met de aanleg van een nieuwe straat langs de spoorbaan vanaf de Nieuwstraat naar het Schuttershof. Deze aanleg gebeurt overeenkomstig een plan van de aannemersfirma J. en L. de Hamer. Deze nieuwe straat wordt eerst de Verlengde Nieuwstraat, later de Appelstraat en weer later de Spoorstraat genoemd. Voor de aanleg van deze straat wordt eerst het pakhuis en daarna de timmermanswinkel van De Hamer aan het eind van de Noordstraat verplaatst. Hiervoor geeft de gemeente een bijdrage. De gemeente neemt ook op zich de sloot tussen de spoorlijn en de aan te leggen straat te dempen en te rioleren. Met toestemming van de provincie wordt de ’bokpaal’ op de hoek Nieuwstraat/Noordstraat verplaatst. De Appelstraat wordt bestraat tot voor de laatste te bouwen woning. Ook de Nieuwstraat wordt tegelijk herbestraat.

Er wordt voor het eerst overgegaan tot het asfalteren van wegen. Zo wordt dit jaar een proef genomen met ‘het teren’ van de weg naar Middelburg tussen de Molenstraat en de spoorbrug. De keetweg wordt aan de dijkzijde verbreed, zodat een rijbreedte van 4 meter verkregen wordt. De sloot tussen de dokweide en de Veersedijk wordt gedempt met grond van de afgegraven noordoostwal. In de dokweide wordt een waterput aangelegd. Ook wordt overwogen om de dokweide te bestemmen voor toekomstige woningbouw ter voortzetting van de woningbouw aan de Appelstraat.

De smidsfamilie Buijs krijgt toestemming om aan de oostzijde van de Markt naast het brandspuithuisje een woning te bouwen. Er wordt ook een nieuwe pastorie voor de Gereformeerde Kerk gebouwd naast de oude pastorie aan de Langstraat. Hiervoor wordt gemeentegrond in erfpacht gegeven.
Nieuwe woningen zijn in aanbouw of komen gereed in de Clasinapolder aan de grintweg naar Nieuwland (4), aan de Lantsheerweg (1) en aan de Appelstraat (4).
In mei wordt een duiker gelegd door de Walcherse dijk bij de wachtpost van de leiding oost, door de dijk tot de leiding west, ten behoeve van een betere waterafvoer. Dit gebeurt in het kader van de werkverschaffing door werklozen.
In december wordt begonnen met het cirka 1.50 meter afgraven van de Walcherse dijk bij de overweg tot aan de plaats waar voorheen de Veerse Poort stond.

Ook dit jaar staat volop in het teken van de werkverschaffing aan werklozen. Aan het Plaatselijke Crisis Comité wordt uit de gemeentekas 5 cent per inwoner verstrekt in verband met de aanhoudende werkloosheid, de behoeften in vele gezinnen en omdat de opbrengsten van de plaatselijke collecten niet toereikend zijn.
Begin dit jaar wordt geklaagd dat de werklozen zo weinig presteren. Wethouder Franse wordt hierop aangesproken. Hij moet de werklozen harder aanpakken en meer toezicht houden. Er is ook wel waardering voor het beleid van het college en vooral van wethouder Franse. Arnemuiden (zo wordt opgemerkt) staat wat betreft de werkverschaffing/werkloosheidszorg aan de spits van de Walcherse plattelandsgemeenten. De uit te voeren werkverschaffingsmaatregelen voor het grote aantal werklozen worden door de gemeenteraad bepaald: de egalisatie van de noord/oostwal, het verbreden van de weg langs het Arnekanaal, het delven van de watergangen langs de Singel en de spoorlijn, het verlagen van de aansluiting van de grintweg op de rijksstraatweg en het flauwer maken van de bocht bij het veerhuis door het verhogen van het dijkbeloop.

Wethouder Franse pleit dringend voor instelling van een commissie voor de werkverschaffing. Hij is niet voldoende bekend met de gezinnen van alle werklozen. Wanneer het zo doorgaat dan leidt het (actieve) werkverschaffingsbeleid tot financiële ondergang van de gemeente en ook tot fysieke ondergang van hem, daar hij geheel alleen met de leiding belast is. Hij heeft onvoldoende controle op het onwillige werkvolk. Om bepaalde (politieke?) redenen wordt dit zeer begrijpelijke voorstel verworpen met de stemmen van de raadsleden Baaijens, Crucq, Puijpe en Schuit tegen. Dit is aanleiding voor wethouder Franse om in juni op te stappen als wethouder. De verantwoordelijkheid voor het toezicht op de werklozen acht hij te zwaar worden. Deze ontslagname leidt tot heftige discussies in de gemeenteraad. Franse wordt verweten dat hij de werklozen gedurig aan hun lot overliet. Daardoor waren zij zonder enig toezicht. Uit de verhitte woordenwisseling blijkt dat het werk Franse door de werkverschaffing boven het hoofd is gegroeid. Hem wordt verweten dat hij alles alleen wil doen en niets aan zijn collega-wethouder Baaijens overlaat. Door anderen wordt weer aangevoerd dat Franse wel alles alleen moet doen omdat Baaijens, zolang hij wethouder is, nog niets presteerde.

Doordat alle andere raadsleden na verkiezing voor het wethouderschap bedanken, wordt Franse genoodzaakt voorlopig aan te blijven. Ook een voorstel van het college om een opzichter over de werkverschaffing aan te trekken wordt verworpen. Uiteindelijk ziet de gemeenteraad wel in dat er iets moet gebeuren. Hier komt nog bij dat het ministerie de aanwezigheid van dagelijks toezicht als subsidievoorwaarde verplicht stelt. Vanaf 6 oktober wordt het toezicht op de uitvoering van de werkverschaffingsmaatregelen dan ook opgedragen aan een opzichter van de Heidemaatschappij. Later dit jaar is de algemene opinie in de gemeenteraad dat het toezicht door de Heidemij. niet voldoet. Besloten wordt dan ook per 1 januari 1933 met de Heidemij. te stoppen.
De raad weet echter niet wie het toezicht dan opgedragen moet worden. Veel verder dan verwijten over en weer komt men niet. Wel is raadslid Puijpe uiteindelijk bereid om als wethouder in de plaats van Franse te treden. De fractiegenoot van Franse, raadslid Van Eenennaam, laakt de houding van de gemeenteraad ten opzichte van Franse en vindt het minderwaardig hoe deze aan de kant is gezet. Franse merkt op dit van zijn mederaadsleden Crucq en Puijpe wel verwacht te hebben; deze hebben al vijf jaar kritiek op zijn werk. Doch het valt hem tegen dat ook de ARP-er Schuit hieraan meedoet.

Wat niet vordert is de aansluiting op het waterleidingnet. Er kan niet tot overeenstemming met de gemeenten in het oostelijk deel van Walcheren worden gekomen. Door de Zuidbevelandse waterleidingmaatschappij wordt nu water per spoor geleverd. Dit is verkrijgbaar voor 3 cent per emmer. Merkwaardig is dat er thans nog door raadsleden wordt getwijfeld aan het nut van waterleiding (‘De watervoorziening is nu toch ook goed geregeld? Het kost de gemeente nu toch niets? De pomp op de Markt is toch open? Per spoor wordt toch water aangevoerd?’). De meerderheid van de raad dringt echter aan er alles aan te doen om de waterleiding zo snel mogelijk tot stand te brengen.
Dit jaar begint zich in Zeeland, maar vooral ook in Arnemuiden een groot gebrek aan water voor te doen wegens de langdurige droogte. Water voor het wassen en schuren halen de Arnemuidse vrouwen uit de houwerplas (‘den nauwer’).

Opnieuw wordt in de gemeenteraad geklaagd over de straatmuziek. De raad is het nu zo moe, dat op voorstel van raadslid Van Eenennaam unaniem wordt besloten alle muziek van de straat te weren en niemand meer vergunning te verlenen. Besloten wordt verder tot aanschaf van een motorbrandspuit. Niet ingegaan wordt op het verzoek van de Arnemuidse sportclub om de dokweide als oefenveld te mogen gebruiken.

A.H. de Kam wordt benoemd tot conciërge van het gemeentehuis. Ook krijgt hij een aanstelling tot tijdelijk havenmeester. C. Oreel bedankt voor zijn functie van brandmeester. Tot onderwijzer aan de openbare school wordt aangesteld J.E. Krijger.

De Arnemuidse vissersvloot telt dit jaar 39 vaartuigen voor de garnalenvangst, aan het eind van het jaar alle uitgerust met een motor, in totaal met 470 m3 en 156 bemanningsleden. In de loop van dit jaar worden nog twee vaartuigen van een motor voorzien. De vloot van Vlissingen bestaat uit 35 schepen, waarvan 24 voor de garnalenvisserij. 21 hiervan zijn uitgerust met een motor, 3 varen nog op de zeilen, terwijl 11 roeiboten voor de visvangst in gebruik zijn.

De uitkomsten van de visserij zijn minder dan in 1931. Voor de garnalenvissers is het een slecht jaar. De prijzen zijn laag en de vangst van puf en kleine garnalen is veel minder. De vissers vissen dit jaar deels voor eigen risico. Ze leveren de garnalen af voor elk bedrag wat er voor gegeven wordt, soms slechts voor 15 cent per kilo. Daardoor blijft de markt overvoerd en de prijs laag. De schardijnvangst is dit jaar te verwaarlozen.

1932 valt op door de vele mutaties in de vissersvloot. Joz. Siereveld neemt uit Vlissingen een ARM 7 met Kromhout-motor in gebruik. Joost van Belzen doet z’n ARM 16 over naar Kortgene. Hij neemt een nieuwe hoogaars met Kromhout-motor in gebruik als ARM 16. De ARM 23 van Marinus Blaasse gaat over naar Veere. Jacob van de Ketterij brengt opnieuw een nieuwe hoogaars, de ARM 25, met een Kromhout-60 motor in de vaart. Zijn vorige, nog in 1925 gebouwde schuit wordt de ARM 35. De hoogaars ARM 44 van Lieven van de Ketterij gaat over naar Terneuzen. G. Meerman neemt een nieuw vaartuig, de ARM 44, met Kromhout 60-motor, in gebruik (De Hoop van Zegen).

De kerkenraad van de Hervormde gemeente brengt dit jaar viermaal tevergeefs een beroep uit. Beroepen worden ds. Dekker te Nieuwe Tonge, ds. Van Ameide te Ouddorp, ds. Van Ginkel te Nieuwpoort en ds. Ottevanger te Kampen.
In de notulen zijn over dit jaar geen bijzonderheden te lezen. Wel kan melding gemaakt worden van aanmerkelijk hogere diaconale inkomsten (ƒ 4.495,39) en uitgaven (ƒ 3.451,22), zodat het batig saldo ƒ 1.044,17 bedraagt.

Dit jaar neemt ds. H. Scholing een beroep aan naar de Gereformeerde Kerk. Hij wordt bevestigd op 28 maart. Hij is geboren in 1899 in Drente. Het is een echte volksman met een groot organisatietalent, die de gemeente bouwt door zijn ijver. Iedereen in de gemeente kent hij. Hoewel hij - volgens het Herdenkingsboek 100 jaar Gereformeerde Kerk te Arnemuiden - niet uitblinkt in z’n preken, is het een echte verenigingsman.
In de Tweede Wereldoorlog is hij zeer aktief voor de ondergrondse. In 1945 neemt hij afscheid wegens vertrek naar Kamperland.

1934

De vissersvloot bestaat in 1934 uit 40 schuiten, alle bestemd voor de garnalenvangst. De vloot blijft dus vrij stabiel met een lichte groei. Het is zeer opmerkelijk dat er zich dit jaar geen enkele mutatie in de vloot voordoet. De Vlissingse vloot is inmiddels uitgegroeid tot 35 schuiten. 22 zijn nu voorzien van een motor, terwijl er nog één op de zeilen vaart en er 12 roeiboten zijn.

1934 is een zéér ongunstig jaar voor de garnalenvisserij. De uitkomsten zijn nog minder dan in 1933.
Voor de zogenaamde buitenvissers, die buiten de mond van de Westerschelde vissen en Vlissingen als thuishaven hebben, zijn de opbrengsten buitengewoon slecht. Dit niet zo zeer vanwege de vangst, maar omdat de afzetmogelijkheden zo gering zijn. De uitvoer naar Engeland vormt vanwege de hoge onkosten een beletsel. Ook mogen er weinig garnalen worden uitgevoerd. Er wordt zodoende maar zeer weinig verdiend. Het komt voor dat midden in het seizoen er schuiten aan de wal liggen. Ook gebeurt het dat men uitsluitend voor de visdrogerijen vist. Er is dit jaar ook geen bijverdienste door de schardijnvangst, omdat deze niet aan de kust verschijnt.
Het komt voor dat men 35 manden garnalen opgevist, gekookt, ingepakt en naar Engeland gestuurd heeft en de netto-opbrengst nihil is. Zeer grote ontevredenheid en ontstemming bestaat er gedurende deze jaren over de commissionairs in Breskens en Vlissingen. Deze kunnen de vissers ’maken en breken’. Ze kopen de garnalen niet, maar zorgen alleen voor het vervoer en daarvoor strijken ze hun ’commissie’ op. De garnalen worden goed in het zout gezet en in dichtgenaaide mandjes opgeslagen in het pakhuis van de commissionair. Deze brengt ze vrijdags met een hondekar naar de mailboot van de Maatschappij Zeeland en zo gaat het naar Engeland. Veelal ziet men de mandjes niet meer terug.

Echter de vissers zien ook geen kans om hun garnalen buitenom deze commissionairs af te zetten. De Vlissingse commissionairs hebben een eigen vertegenwoordiger in Engeland. Deze zorgt er voor dat de garnalen op de Londense Billingsgate-vismarkt terechtkomen. De vissers hebben géén vertegenwoordiger in Engeland en dat bezorgt hen gevoelens van onmacht en achterdocht.
Voor alle garnalenvissers is de toestand zeer ongunstig. Het Jaarverslag der Visscherijen op de Schelde en Zeeuwsche Stromen merkt op, dat, tenzij enige verandering ten goede komt, de vissers hun bedrijf niet in stand zullen kunnen houden.

L.W. de Bree merkt in zijn boek ’Zeeland 40-45’ het volgende over de crisisjaren in de Zeeuwse visserij op:

Door de sterk verminderde koopkracht in de Belgische en Franse industriecentra daalde de export van vis, schaal- en schelpdieren na 1931 onrustbarend. En dan te bedenken dat de markt voor garnalen, mossels en oesters van oudsher in het zuiden lag! De vissers van Breskens, Brouwershaven en Bruinisse, van Tholen, Yerseke, Arnemuiden, Veere en Vlissingen leidden een zorgelijk en op den duur ook uitzichtloos bestaan. In 1934 besloten België en Frankrijk de invoer van garnalen te contingenteren. De maatregelen waren zo streng, dat de grenzen in feite voor dit visserijproduct gesloten werden, althans voor een groot deel van het jaar. Het loonde sindsdien amper de moeite nog uit te varen. In Breskens bleef inderdaad een aantal schepen werkloos langs de kade liggen.

In maart wordt door vele visserknechts bij het gemeentebestuur aangedrongen op verlenging van de steunuitkering wegens de zeer geringe verdiensten als gevolg van het nog niet geregeld kunnen uitvaren. De gemeenteraad besluit de Minister van Sociale Zaken gemotiveerd te verzoeken om de steunuitkering aan de garnalenvissersknechts met het eind der lopende steunweek stop te zetten, behalve voor de geheel werklozen onder de vissers.

In de raadsvergadering van april deelt burgemeester Horninge mee, dat de visserij wegens het stopzetten van de uitvoer naar Frankrijk zwaar wordt getroffen. Hij zal dezer dagen met wethouder Laernoes van Vlissingen en de burgemeester van Breskens naar Den Haag gaan om deze aangelegenheid op het ministerie te bespreken.
In oktober wordt door het rijk een regeling getroffen voor steun aan garnalenvisserknechts. De gemeenteraad besluit geen steun aan de vissers uit te keren vóór deze met hun schuiten zogenaamd komen opleggen (aan de wal blijven liggen). Niettegenstaande dit besluit dringen vele vissersknechts bij de burgemeester aan op steun omdat de besommingen zo buitengewoon slecht zijn, zelfs zo dat in bepaalde gevallen niets gedeeld is kunnen worden. Besloten wordt een bezoek aan de Minister van Economische Zaken te brengen met twee vertegenwoordigers van de vissers en het lid van de ingestelde commissie voor de garnalencentrale.

Raadslid Schuit komt met een voorstel, voorzien van een exploitatieopzet, voor een gemeentelijke vismijn. De bestaande vishal aan het Stationsplein zou in die zin omgevormd moeten worden. In zijn berekening gaat Schuit uit van ongeveer 100 leurders en leursters, die hun uit te venten vis van de vishal kopen. De meerderheid van de gemeenteraad durft het echter vanwege de crisistoestand niet aan. De vishal wordt opnieuw verpacht aan Joos Marteijn voor ƒ 1.400,25.

De nieuwjaarsbijeenkomst van de gemeenteraad wordt in februari in mineur gehouden. Geconstateerd wordt dat de uitgaven voor de werkloosheidszorg in 1933 ƒ 25.000 hebben bedragen. Raadslid Franse wijst de burgemeester er op dat bij zijn intrede in 1922 het ook treurig gesteld was in de visserij. Dit is echter gevolgd door een periode van ongekende bloei.

Wat het gemeentebestuur betreft wordt hierna een aantal besluiten van zeer uiteenlopende aard vermeld.
Besloten wordt het exploitatietekort van de christelijke bewaarschool (ƒ 304) ten laste van de gemeentekas te nemen en de jaarlijkse subsidie te verhogen met ƒ 100. De gemeenteraad is van oordeel ‘dat de bewaarschool voor de gemeente een onmisbare instelling is’. Men wil ook voorkomen dat de ouders de kinderen thuishouden in verband met de tijdsomstandigheden om schoolgeld uit te sparen.

Tot nu toe wordt bij begrafenissen gebruik gemaakt van een gedragen baar. Bij grote afstanden is dit bezwaarlijk. Besloten wordt om een zogenaamde rijdende baar aan te schaffen. Deze was tot in de zeventiger jaren nog in gebruik.

Op voorstel van raadslid J.K. Crucq wordt besloten de keetdijk om te leggen vanaf de molen tot aan het veertje en het daardoor te verkrijgen terrein (het zogenaamde voormalige eiland waarop vroeger een aantal zoutketen stond) te gebruiken voor woningbouw.

Tevergeefs wordt getracht een stoptrein ingelast te krijgen tussen 8.30 en 15.45 uur, bij voorkeur tussen 12 en 13 uur. Gedurende het grootste deel van de dag stoppen er geen treinen in Arnemuiden. Het verzoek levert geen resultaat op.

De aangelegde Appelstraat komt dit jaar gereed. De gemeenteraad vindt dat deze er zeer keurig bij ligt. In oktober wordt besloten tot verdere bestrating van de Appelstraat. De Lantsheerweg (vroeger genoemd de keetweg) wordt dit jaar volgebouwd.

Volgens de aantekeningen van Adriaan Joosse overlijdt op 31 oktober de 85-jarige Daniël van Eenennaam, in de regel ’Daantje’ genoemd. Hij is altijd timmerman geweest en woonde in een groot huis met ernaast zijn timmermanswinkel op de hoek van de Markt en de Langstraat (‘zuid aan de wal, west aan bakker Versluijs, oost aan de Marktpoort’). Dit perceel wordt geheel afgebroken. Op deze plaats worden 2 huizen aan de Markt en 3 aan het slop gebouwd voor rekening van winkelier J.D. Kousemaker. Het slop, waar vroeger de Marktpoort stond, wordt in 1935 90 duim verbreed en de naam Marktstraat gegeven

Ook dit jaar vereist de werkloosheidszorg weer de volle aandacht op. Met de Heidemaatschappij wordt onderhandeld over een goedkoper tarief voor het toezicht op de werkverschaffing. Het resultaat is zodanig dat de gemeenteraad besluit het toezicht weer aan de Heidemij op te dragen.
Het college wordt gemachtigd met het gemeentebestuur van Nieuw- en Sint Joosland in onderhandeling te treden voor het tewerkstellen van werklozen in de landbouw in Heinkenszand.

Het personeel van de openbare school bestaat dit jaar uit het hoofd J.J. van Doezelaar (62 jaar) en de leerkrachten J.P. Israël (31 jaar), P.I. Krijger (23 jaar), juffrouw M.W. de Vey (35 jaar) en juffrouw P.A. Verhage (39 jaar). Hoofd van de school te Kleverskerke is J. Louwerse (52 jaar).

In de raadsvergadering van 16 april herdenkt burgemeester Horninge wijlen koningin-moeder Emma, ’wier werk voor de tbc-bestrijding ook van betekenis is geweest voor deze gemeente’. De Gereformeerde kerkenraad stelt de Hervormde kerkenraad voor om gezamenlijk een gedachtenisdienst te houden ter gelegenheid van het overlijden van Koningin Emma. De Hervormden voelen hier niet voor.
Op 9 juli wordt in de gemeenteraad ook een woord van nagedachtenis gesproken in verband met het overlijden van Prins Hendrik ’door wiens overlijden het Koninklijk Huis dit jaar voor de tweede maal getroffen wordt’. De burgemeester zal de gemeente bij de begrafenis vertegenwoordigen.

Op zondagnacht van 27 op 28 mei brandt het hofje van Piet Goverse onder Kleverskerke af.

In de Hervormde Kerk duurt de predikantsvacature voort. Tevergeefs worden dit jaar beroepen uitgebracht op kandidaat C. van de Boogert en kandidaat T.H. Oosterbrug.
In september wordt ds. Dippel consulent. Hij notuleert aanzienlijk beter dan zijn voorganger ds. Burger. De indruk wordt gewekt dat ds. Dippel zeer nauwgezet, ijverig en met betrokkenheid het consulentschap waarneemt.

De diaconie ontvangt een gift van ƒ 100 van Jhr. D. Radermacher Schorer, ambachtsheer van Nieuwerkerke.
De baten voor de diaconie bedragen dit jaar ƒ 4.077,81 en de uitgaven ƒ 2.891,32, zodat het positieve saldo ƒ 1.186,49 is.
Het kerkgebouw wordt voorzien van electrische verlichting.